Rok wydania 2022
Do rÄ…k polskiego czytelnika trafia tÅ‚umaczenie klasycznego niemieckiego tekstu Ludwiga Wilhelma Brüggemanna wydanego w 1778 roku pod tytuÅ‚em Beschreibung der Stadt Stettin jako zapowiedź sztandarowego dzieÅ‚a tego autora opisujÄ…cego stan Pomorza pruskiego w II poÅ‚owie XVIII w. (Ausführliche Beschreibung des gegenwärtigen Zustandes des Königlich-Preußischen Herzogtums Vor- und Hinterpommern). Nie jest to tekst nieznany, wrÄ™cz przeciwnie. Każdy badacz, zajmujÄ…cy siÄ™ dziejami zachodniopomorskich miejscowoÅ›ci, zaczyna swojÄ… pracÄ™ od wypisu informacji zebranych przez Brüggemanna, którego opracowanie uznać można obecnie za rodzaj sÅ‚ownika geograficzno-historycznego. Dla mÅ‚odych adeptów historii, dla osób zainteresowanych dziejami Pomorza, ten niezwykle ważny zabytek pomorskiego piÅ›miennictwa oÅ›wieceniowego jest jednak bardzo trudno dostÄ™pny. Jednakże nie chodzi w tym przypadku o jego materialnÄ… formÄ™: o maÅ‚y nakÅ‚ad czy przechowywanie w specjalistycznych bibliotekach. Dla wspóÅ‚czesnego czytelnika problem stanowiÄ… zatem zupeÅ‚nie inne kwestie. I nie chodzi tylko o to, że opis Szczecina napisany zostaÅ‚ w jÄ™zyku niemieckim. W tym przypadku bowiem trudnoÅ›ci przysparzać może nie tylko nieznajomość jÄ™zyka, ale także sam krój czcionki, której używano na obszarach niemieckojÄ™zycznych w XVIII wieku, czyli fraktura. Również skÅ‚adnia ówczesnej niemczyzny, a także leksyka odbiegajÄ… wielokrotnie od wspóÅ‚czesnych zwyczajów jÄ™zykowych. Wszystko to powoduje, że XVIII-wieczny tekst źródÅ‚owy wywoÅ‚uje potrzebÄ™ udostÄ™pniania czytelnikowi starych tekstów w nowej formie. Publikacja niniejsza stara siÄ™ zatem zlikwidować wszelkie przeszkody utrudniajÄ…ce dostÄ™p do treÅ›ci dziaÅ‚a L. W. Brüggemanna, dajÄ…c jednoczeÅ›nie możliwość zapoznania siÄ™ z niezwykle interesujÄ…cym opracowaniem także czytelnikowi polskiemu, nieznajÄ…cemu jÄ™zyka oryginaÅ‚u. Zrozumienie dzieÅ‚a uÅ‚atwia także bardzo bogaty komentarz krytyczny, objaÅ›niajÄ…cy terminy, nazwy instytucji, nazwy geograficzne czy postaci historyczne wymieniane w tekÅ›cie. CaÅ‚ość poprzedza obszerny wstÄ™p, w którym autorka staraÅ‚a siÄ™ zaprezentować autora dzieÅ‚a i osadzić je w kontekÅ›cie historycznym.
Ze wstępu
Przedmowa
Ludwig Wilhelm Brüggemann i jego dzieÅ‚o
1. Ludwig Wilhelm Brüggemann – curriculum vitae
2. Opis statystyczno-topograficzny jako gatunek „pruskiej literatury urzÄ™dniczej”
3. Geneza Ausführliche Beschreibung i Beschreibung der Stadt Stettin
4. Ausführliche Beschreibung jako opis statystyczno-topograficzny
5. Beschreibung der Stadt Stettin i jego wartość źródÅ‚owa
Opis miasta Szczecina wydany przez Ludwiga Wilhelma Brüggemanna, radcÄ™
królewskiego konsystorza i nadwornego kaznodziejÄ™ koÅ›cioÅ‚a zamkowego w Szczecinie
[I. Położenie i układ przestrzenny miasta]
[II. Budynki publiczne]
[III. Kościoły]
[IV. Fundacje dobroczynne]
[V. Legaty na rzecz wsparcia ubogich]
[VI. Szkoły i biblioteki publiczne]
[VII. UrzÄ™dy królewskie i magistrat]
[VIII. Jurysdykcje miejskie]
[IX. Organizacja i struktura mieszczaństwa]
[X. Obrót handlowy Szczecina]
[XI. Manufaktury, zbyt, rolnictwo miejskie i przywileje miasta]
[XII. Podatki]
[XIII. Poczta]
[XIV. Herb]
[XV. Historia miasta]
[XVI. Posiadłości miasta]
Aneks I. Konkordancja polskich i niemieckich nazw ulic i placów
Aneks II. Miary pruskie używane w tekście
Wykaz źródeÅ‚ i wybranej literatury