Rok wydania 2019
Książka, którą Czytelnicy trzymają w ręku, zawiera teksty mojego autorstwa opublikowane
w latach 2008–2016 w rożnych czasopismach i tomach zbiorowych. Opisuję w nich
współczesną polszczyznę przeobrażającą się pod wpływem przemian społecznych
i kulturowych. Perspektywa badawcza, jaką przyjęłam w swoich artykułach,
ma charakter opisująco-oceniający, nie tylko bowiem rejestruję zmiany w języku, lecz
także poddaję je ocenie normatywnej. Nie jest to jednak ocena jednoznaczna, ujęta
w kategoriach: poprawne – niepoprawne. Refleksja ma głębszy charakter, skupiam się
bowiem na analizie kierunków i przyczyn przeobrażeń języka, stawiam także pytanie,
w jakim stopniu owe zmiany są efektem potrzeb użytkowników polszczyzny i czy jest
możliwe ich normatywne usankcjonowanie.
W części I, zatytułowanej „Obraz współczesnej polszczyzny”, zgromadzone są teksty
opisujące niektóre właściwości naszego języka w początkach XXI wieku. Chodzi
o wzmożony wpływ języka angielskiego, o obniżające się znaczenie polszczyzny
kulturalnej, o dominację potoczności w sytuacjach komunikacyjnych zarezerwowanych dla
języka oficjalnego, a także o nobilitowanie polszczyzny slangowej i wulgaryzowanie języka
publicznego.
Część II, zatytułowana „Norma a praktyka językowa”, zawiera artykuły analizujące zmiany
w polszczyźnie w kontekście obowiązującej normy językowej. Stawiam w nich pytania
o rolę językoznawców w kodyfikowaniu normy, o konsekwencje wyodrębnienia
dwupoziomowej normy językowej, a także o to, czy utrwalające się w uzusie konstrukcje
składniowe i formy gramatyczne, uznane za błąd językowy, zasługują na normatywną
aprobatę. Analizuję też jakość polszczyzny urzędowej i skutki językowej niefrasobliwości
w konstruowaniu tekstów prawnych. Możliwość zaprezentowania Czytelnikom tekstów już
publikowanych stwarza też okazję, by się do opisywanych zjawisk ponownie
ustosunkować, pogłębić refleksję albo zweryfikować wcześniejsze sądy. Nowe komentarze
i dopiski są umieszczone w przypisach w nawiasach kwadratowych.
Ze wstępu
Słowo wstępu. O językowych i kulturowych zyskach i stratach
Część I. Obraz współczesnej polszczyzny
Nowa jakość polszczyzny: zagrożenie czy szansa?
Festiwal radosnych zakupów – moda językowa na tle współczesnych zmian
kulturowych
Nowe czasy, nowe wartości, nowe znaczenia – o niektórych nowościach
semantycznych w polszczyźnie medialnej
O zmianach znaczeniowych, ich przyczynach i skutkach
O językowych barbarzyńcach
Część II. Norma a praktyka językowa
Po co społeczeństwu językoznawcy? Uwagi o zadaniach współczesnej
normatywistyki
Co nam dało zróżnicowanie normy językowej?
„Czy growy jest morowy”? Nowe słowa w polszczyźnie a kryteria poprawności językowej
Zabiegi na twarz – o nowej konstrukcji składniowej w polszczyźnie
Krem dla komfortu Twojej skóry – o (nie)nowej konstrukcji składniowej rozpowszechnianej
przez reklamy
Przed i po, dwa i więcej – o nienormatywnych, chociaż żywotnych, konstrukcjach
składniowych
Osiemnastka, czterdziestka, sześćdziesiątka czy 18-ka, 40-ka, 60-ka? Dylemat
ortograficzno- normatywny
Kompetencja językowa a „szczęście komunikacyjne”. Refleksje biegłego językoznawcy
Kultura komunikacji urzędowej
Literatura
