Idea napisania monografii poświęconej pruskiej gospodarce i polityce morskiej w XIX wieku zrodziła się u mnie ponad 30 lat temu przy pracach nad dziejami pruskich miast portowych. Odkładana była na bok, gdyż zaangażowany byłem w przygotowanie syntez dziejów wielkich miast pomorskich (Szczecina, Gdańska, ostatnio nawet Koszalina), a ponadto w prace nad kolejnym XIX-wiecznym tomem Historii Pomorza czy dużym wydawnictwem źródłowym dotyczącym polskich i kaszubskich aspektów dziejów Pomorza Zachodniego do 1945 roku. Nie bez znaczenia były także wieloletnie prace nad dwoma tomami Atlasu Historycznego Pomorza Zachodniego, w których zaprezentowano w sposób nowoczesny wyniki spisów pruskich odnoszących się do wszystkich gmin i obszarów dworskich z 1871 roku (tom I) i wyniki spisu z maja 1939 roku (tom II).
1. Europa bałtycka w cywilizacji zachodniej
2. Problemy pruskiej polityki morskiej w XVIII i XIX wieku
3. Rola Prus i zjednoczonych Niemiec w modernizacji gospodarki morskiej portów
bałtyckich do 1914 roku
4. Ruch zwolenników wolnego handlu w pruskich nadbałtyckich miastach portowych
(1840–1879)
5. Pruskie porty bałtyckie w XIX stuleciu. Pomiędzy rozwojem a stagnacją
i poszukiwaniem nowych szans
6. Warunki rozwoju żeglugowych przedsiębiorstw armatorskich w pruskich portach
południowego Bałtyku w XIX stuleciu
7. Czy ziemie polskie potrzebowały morza w rozwoju gospodarczym w okresie zaborów?
8. Rywalizacja portów niemieckich i portów polskiego obszaru celnego o zaplecze
na ziemiach polskich (1919–1939)
9. Polityka gospodarcza państwa pruskiego w dwudziestoleciu międzywojennym
a funkcjonowanie Wspólnoty Portowej i Towarzystwa Portowego w Szczecinie
10. Handel morski i porty Pomorza Zachodniego w pierwszych latach drugiej wojny
światowej
Zakończenie
Bibliografia
Pamiętając o realiach. Rozmowa z profesorem Edwardem Włodarczykiem
Szczecin, 1 grudnia 2016 roku
Fotografie
Indeks
