Publikacja dostępna też w 
Rok wydania 2019
Transport stanowi podstawę funkcjonowania życia społecznego, politycznego i gospodarczego. Warunki jego działania na danym obszarze w historycznie określonej przestrzeni i granicach politycznych ukształtowane są przez różnorakie potrzeby i modyfikowane przez przemiany gospodarcze i polityczne.
Praca ta dotyczy transportu kolejowego, drogowego, lotniczego, żeglugi śródlądowej i morskiej we wschodnich prowincjach Niemiec w latach 1919–1945. Pominąłem w niej transport w miastach ze względu na jego specyfikę i konieczność rozszerzenia pracy o problemy rozwoju miast. W zakres rozpatrywanych tu problemów transportu wchodzą zagadnienia techniczne poszczególnych gałęzi transportu, eksploatacyjne i ekonomiczne. Problematyka techniczna obejmuje infrastrukturę, a więc sieci drogową i kolejową, drogi wodne, lotniska wraz ze wszystkim, co służyło obsłudze przewozów, a także środki transportu. Zagadnienia techniczne są rozpatrywane przede wszystkim w związku z zagadnieniami ekonomicznymi. Z problemami ekonomicznymi kosztów i dochodów wiąże się ściśle polityka transportowa dotycząca relacji między poszczególnymi gałęziami transportu, wykorzystanie transportu dla realizacji celów gospodarczych, politycznych, społecznych i militarnych.
Rok 1919 był pierwszym rokiem pokoju, kształtowania się republiki w Niemczech i ciągle płynnej sytuacji na granicach wschodnich. Obszar, o którym tu mowa, oprócz nazwy określającej jego polityczno-geograficzne położenie „na wschodzie”, był też bardzo zróżnicowany pod względem fizjograficznym, historycznym, gospodarczym i społecznym. Należałoby odpowiedzieć na pytanie o kształtowanie się powiązań transportowych między wchodzącymi w jego skład prowincjami a innymi prowincjami Rzeszy i państwami sąsiednimi.
Ze wstępu
Koleje
I. Lata 1919–1932
1. Skutki I wojny
2. Status prawny i organizacja kolei
3. Sieć kolejowa
4. Tabor
5. Koleje na Górnym Śląsku
6. Umowy dotyczące tranzytu wschodniopruskiego
7. Przejścia graniczne
8. Przewozy osób
9. Przewozy ładunków
10. Przewozy tranzytowe
11. Koleje Rzeszy a transport samochodowy i lotniczy
II. Lata 1933–1939
1. Zarząd i organizacja
2. Sieć kolejowa
3. Rozbudowa sieci kolejowej
4. Tabor i jego eksploatacja
5. Przewozy osób
6. Przewozy ładunków
7. Przewozy tranzytowe
8. Komunikacja sąsiedzka polsko-niemiecka
III. Lata 1939–1945
1. Zarząd i organizacja
2. DRB w działaniach militarnych przeciw Polsce
3. Dyrekcje na terenach Polski włączonych do Rzeszy
4. Rozbudowa sieci kolejowej
5. Przewozy osób
6. Przewozy ładunków
7. Transporty do obozów śmierci i koncentracyjnych
8. Koleje w latach 1944–1945
Transport drogowy
I. Lata 1919–1932
1. Drogi
1.1. Sieć dróg
1.2. Finansowanie budowy i utrzymania
2. Środki transportu
3. Rozwój ruchu drogowego
4. Regulacje transportu samochodowego
5. Towarzystwa samochodowe
6. Przewozy ładunków
7. Przewozy autobusowe
8. Gęstość transportu
9. Tranzyt drogowy do Prus Wschodnich przez terytorium Polski
II. Lata 1933–1939
1. Rozwój sieci drogowej
2. Pojazdy drogowe
3. Rozwój ruchu drogowego
4. Polityka wobec transportu samochodowego
5. Przewozy osób
6. Przewozy samochodowe DRP i DRB
7. Przewozy ładunków
8. Tranzyt drogowy do Prus Wschodnich
III. Transport drogowy w czasie II wojny
1. Tabor samochodowy
2. Przewozy osób
3. Przewozy ładunków
4. Ewakuacja
Lotnictwo
I. Lata 1919–1932
1. Lotnictwo niemieckie na początku lat dwudziestych
2. Techniczne warunki rozwoju przewozów lotniczych
3. Przedsiębiorstwa lotnicze
4. Regionalne towarzystwa lotnicze
5. Krajowe połączenia lotnicze
6. Połączenia międzynarodowe i tranzytowe
7. Przewozy osób, poczty i ładunków
8. Wyniki ekonomiczne, subwencje
II. Lata 1933–1939
1. Rozwój techniczny
2. Przedsiębiorstwa lotnicze
3. Linie lotnicze i przewozy
III. Komunikacja lotnicza podczas II wojny światowej
Żegluga śródlądowa
I. Lata 1919–1932
1. Postanowienia traktatów pokojowych
2. Drogi wodne i porty
3. Flota i warunki eksploatacji
4. Szyprowie i armatorzy
5. Sytuacja ekonomiczna żeglugi
6. Przewozy
7. Tranzyt przez terytorium Polski
8. Żegluga pasażerska
II. Lata 1933–1939
1. Drogi wodne i porty
2. Flota śródlądowa
3. Warunki działania żeglugi śródlądowej
4. Przewozy ładunków
5. Tranzyt przez terytorium Polski
III. Lata 1939–1945
1. Drogi wodne
2. Flota statków śródlądowych
3. Żegluga pasażerska
4. Przewozy ładunków
5. Żegluga w latach 1944–1945
Żegluga morska
I. Lata 1919–1932
1. Porty prowincji pomorskiej i Prus Wschodnich
2. Flota i armatorzy
3. Koniunktura i dekoniunktura
4. Flota i żegluga portów prowincji pomorskiej i Prus Wschodnich
5. Linie pasażerskie i promowe
6. Seedienst Ostpreussen
7. Linia promowa Sassnitz – Trelleborg
II. Lata 1933–1939
1. „Organiczna przebudowa gospodarki” w żegludze morskiej
2. Porty handlowe
3. Flota i żegluga
4. Rozwój linii Seedienst Ostpreussen
III. Lata 1939–1945
1. Porty
2. Flota i armatorzy
3. Żegluga pasażerska
4. Ewakuacja drogą morską
Podsumowanie
Źródła i literatura
Transport in the Eastern provinces of Germany in the years 1919–1945
(Summary)
Spis tabel
Aneks