Rok wydania 2017
Tematyka drugiego tomu Atlasu historycznego Pomorza Zachodniego nie powinna stanowić
niespodzianki dla czytelników tomu poprzedniego, w którym zapowiedziano niniejsze
wydawnictwo i nakreślono założenia prezentacji danych ilościowych w interesującej nas
przestrzeni. Dlatego też we wstępie do Atlasu mniej uwagi poświęcono kwestiom czysto
„technicznym”, wskazując w zasadzie tylko na nowe rozwiązania, a bardziej skupiono się
na przedstawieniu tła epoki, by osobom nieobeznanym z dziejami regionu stworzyć pewien
kontekst dla odbioru map tematycznych. Oddajemy do rąk czytelnika atlas, nad którym
pierwsze prace rozpoczęto w 2011 roku. W jego skład wchodzi 40 kolorowych map
tematycznych, w większości w skali 1 : 500 000, zawierających też powiększenie dla okolic
Szczecina w skali 1 : 200 000. Mapy te prezentują zagadnienia związane z administracją
i urbanizacją, militaryzacją, strukturą płci oraz wielkością gospodarstw domowych
i zbiorowych (z wyłączeniem koszar), strukturą wieku, źródeł utrzymania i pozycji
w zawodzie, a także wielkości gospodarstw leśnych i rolnych. Mamy nadzieję, że Atlas
przyczyni się do lepszego poznania czy studiowania węzłowych problemów regionu,
a pośrednio i państwa niemieckiego, obecnych w ówczesnej i powojennej publicystyce
czy nauce. Wśród nich należy wymienić sprawy reform administracyjnych, przygotowań
do wojny, starzenia się ludności „od dołu”, niedoborów na wiejskim rynku pracy oraz
ucieczki ze wsi, a także zacofania gospodarczego, agraryzacji i podejmowanych prób
„uzdrowienia” stosunków rolnych. Warto mieć na uwadze, że wszystkie te zagadnienia
były ze sobą powiązane. Oczywiście nie odzwierciedlają one wszystkich istotnych kwestii
odnoszących się między innymi do składu narodowościowego i wyznaniowego (szczególnie
obszar Kaszub oraz Złotowszczyzny – ludność polska) czy wyborów politycznych, jednak
wynika to z prozaicznego faktu: dla poszczególnych gmin nie opublikowano tego rodzaju
Ze wstępu
http://atlashistorycznypomorza.pl/
1. Wstęp
2. Metodologia
3. Zarys przemian
3.1. Sytuacja demograficzna
3.1.1. Stan populacji
3.1.2. Bilans ludnościowy
3.1.3. Urbanizacja
3.1.4. Feminizacja
3.1.5. Starzenie się
3.1.6. Regres urodzeń
3.1.7. Elementy ruchu naturalnego
3.2. Stosunki polityczne i ustrój
3.3. Gospodarka i społeczeństwo
4. Lista polskich i niemieckich nazw gmin liczących 500 i więcej mieszkańców
w 1939 roku (dzisiejsza polska część byłej pruskiej prowincji pomorskiej)
5. Arkusze mapowe
Administracja i urbanizacja
5.1. Zmiany w liczbie podstawowych jednostek komunalnych między 1871 a 1939 rokiem
5.2. Główne zmiany granic administracyjnych między 1871 a 1939 rokiem
5.3. Podział administracyjny – stan na 1 x 1938 r.
5.4. Likwidacja wiejskiego powiatu szczecińskiego (randowskiego) – stan na 1 x 1939 r.
5.5. Liczba ludności w gminach miejskich i wiejskich oraz udział ludności w gminach
miejskich w ogólnej liczbie ludności w powiatach [%]
Militaryzacja
5.6. Liczba mężczyzn będących w służbie wojskowej i robotniczej
5.7. Udział mężczyzn będących w służbie wojskowej i robotniczej w ogólnej liczbie
ludności męskiej [%]
5.8. Liczba kobiet będących w służbie robotniczej
5.9. Udział kobiet będących w służbie robotniczej w ogólnej liczbie ludności żeńskiej [%]
Feminizacja, gospodarstwa domowe i zbiorowe
5.10. Udział ludności żeńskiej w ogólnej liczbie ludności [%]
5.11. Liczba osób na jedno gospodarstwo domowe i zbiorowe
5.12. Liczba dzieci w wieku poniżej 14 lat na jedno gospodarstwo domowe i zbiorowe
Relacje wieku
5.13. Udział dzieci w wieku poniżej 6 lat w ogólnej liczbie ludności [%]
5.14. Udział dzieci w wieku od 6 do mniej niż 14 lat w ogólnej liczbie ludności [%]
5.15. Udział młodzieży i dorosłych w wieku od 14 do mniej niż 65 lat w ogólnej liczbie
ludności [%]
5.16. Udział osób starych w wieku 65 i więcej lat w ogólnej liczbie ludności [%]
5.17. Indeks starości: liczba osób starych w wieku 65 i więcej lat na 100 dzieci
w wieku poniżej 14 lat
5.18. Wskaźnik obciążenia ekonomicznego: liczba osób w wieku nieprodukcyjnym
na 100 osób w wieku produkcyjnym
5.19. Zróżnicowanie ludności według głównych grup wiekowych
5.20. Oddalenie taksonomiczne od gminy lub powiatu (wzorzec) o udziałach grup
wiekowych najbardziej zbliżonych do przeciętnych
Źródła utrzymania
5.21. Udział osób utrzymujących się i utrzymywanych z pracy w rolnictwie i leśnictwie
w ogólnej liczbie ludności [%]
5.22. Udział osób utrzymujących się i utrzymywanych z pracy w przemyśle i rzemiośle
w ogólnej liczbie ludności [%]
5.23. Udział osób utrzymujących się i utrzymywanych z pracy w handlu, komunikacji
i transporcie w ogólnej liczbie ludności [%]
5.24. Udział osób utrzymujących się i utrzymywanych z innych źródeł w ogólnej liczbie
ludności [%]
5.25. Zróżnicowanie ludności według źródeł utrzymania
5.26. Oddalenie taksonomiczne od gminy lub powiatu (wzorzec) o udziałach kategorii
źródeł utrzymania najbardziej zbliżonych do przeciętnych
Pozycja w zawodzie
5.27. Udział samodzielnych osób pracujących na własny rachunek i osób na ich
utrzymaniu w ogólnej liczbie ludności [%]
5.28. Udział pomagających członków rodzin i osób na ich utrzymaniu w ogólnej liczbie
ludności [%]
5.29. Udział urzędników i niedecyzyjnych pracowników umysłowych (Angestellte) oraz osób
na ich utrzymaniu w ogólnej liczbie ludności [%]
5.30. Udział robotników i osób na ich utrzymaniu w ogólnej liczbie ludności [%]
5.31. Udział osób (łącznie z utrzymywanymi) mających inną pozycję w zawodzie
w ogólnej liczbie ludności [%]
5.32. Zróżnicowanie ludności według pozycji w zawodzie
5.33. Oddalenie taksonomiczne od gminy lub powiatu (wzorzec) o udziałach kategorii
pozycji w zawodzie najbardziej zbliżonych do przeciętnych
Wielkość gospodarstw rolnych i leśnych
5.34. Udział gospodarstw rolnych i leśnych o powierzchni od 0,5 do mniej niż 5 hektarów
w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych i leśnych [%]
5.35. Udział gospodarstw rolnych i leśnych o powierzchni od 5 do mniej niż 10 hektarów
w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych i leśnych [%]
5.36. Udział gospodarstw rolnych i leśnych o powierzchni od 10 do mniej niż 20 hektarów
w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych i leśnych [%]
5.37. Udział gospodarstw rolnych i leśnych o powierzchni od 20 do mniej niż 100 hektarów
w ogólnej liczbie gospodarstw rolnych i leśnych [%]
5.38. Udział gospodarstw rolnych i leśnych o powierzchni 100 i więcej hektarów w ogólnej
liczbie gospodarstw rolnych i leśnych [%]
5.39. Zróżnicowanie gospodarstw rolnych i leśnych według powierzchni
5.40. Oddalenie taksonomiczne od gminy lub powiatu (wzorzec) o udziałach grup
powierzchni gospodarstw rolnych i leśnych najbardziej zbliżonych do przeciętnych
Historischer Atlas Pommerns, Bd. 2:
Demographie – Gesellschaft – Wirtschaft.
Atlas der Gemeinden Pommerns im Jahre 1939
Noty o autorach
HUMANISTYKA
