Publikacja dostępna też w
Rok wydania 2016. Wydanie II zmienione i poprawione.
Opracowanie pod względem chronologicznym obejmuje okres od 1808 r. do wybuchu I wojny
światowej. Powszechnie w historiografii przyjmuje się, iż w okresie wojen napoleońskich zapoczątkowany został, a po kongresie wiedeńskim kontynuowany był proces reform, który miał ułatwić w Prusach przejście na tory gospodarki kapitalistycznej. Wprowadzenie w życie tego programu rozciągało się na długi okres i przypadło na lata niepomyślnej koniunktury gospodarczej. Depresja gospodarcza sprawiła, iż w okresie reform poziom produkcji i konsumpcji w przeliczeniu na jednego mieszkańca był niższy od poziomu z lat 1804/1805. Stan przedwojenny osiągnięto dopiero w 1831 r. W okresie tym w miastach portowych szczególnego znaczenia nabierały reformy korporacji kupieckich i nowe uwarunkowania rozwoju handlu, zwłaszcza morskiego. Widocznym objawem wzrostu efektywności kapitału handlowego i jego aktywności po 1835 r. stały się inwestycje przemysłowe.
Ze wstępu
Edward Włodarczyk – Historyk, Mentor, Sternik nawy akademickiej, Przyjaciel
(Włodzimierz Stępiński)
Prof. dr hab. Edward Włodarczyk – bibliografia publikacji(zestawiła Agnieszka Szudarek)
Prof. dr hab. Edward Włodarczyk – wypromowani doktorzy(zestawił Dariusz K. Chojecki)
Uwagi redakcyjne
Wstęp
1. Cel i zakres pracy
2. Podstawa źródłowa
3. Stan badań
Rozdział I. Następstwa pruskich reform dla gospodarki miast portowych
i kryzys gospodarczy (1808–1834/1838)
1. Reformy samorządowe i gospodarcze
2. Warunki rozwoju gospodarczego miast portowych
2.1. Nowa organizacja korporacji kupieckiej
2.2. Miasta nadbałtyckie Prus wobec polityki handlowej Prus
3. Załamanie gospodarcze w miastach portowych
3.1. Położenie ekonomiczne zaplecza portów
3.2. Handel morski miast portowych w okresie kryzysu
3.3. Kryzys żeglugi morskiej
3.4. Warunki rozwoju produkcji przemysłowej
4. Konkluzje
Rozdział II . Przełamanie stagnacji gospodarczej i narastanie przekształceń
kapitalistycznych w życiu gospodarczym miast portowych
w latach 1834/1838–1870
1. Warunki przemian
1.1. Tło okresu
1.2. Przemiany gospodarcze na bezpośrednim zapleczu portów
1.3. Przemiany demograficzne
1.4. Rola państwa, burżuazji i kapitału finansowego w inspirowaniu przemian
1.5. Miasta portowe wobec rozwoju kolejnictwa
1.6. Rola żeglugi śródlądowej w rozwoju miast portowych
2. Zmiany w żegludze bałtyckiej i handlu morskim
2.1. Inwestycje portowe
2.2. Handel morski portów bałtyckich
2.3. Zmiany w żegludze bałtyckiej
3. Miasta portowe jako ośrodki produkcji przemysłowej
3.1. Warunki rozwoju przemysłu
3.2. Przemysł rolno-spożywczy
3.3. Przemysł metalowo-maszynowy
3.4. Przemysł chemiczno-cementowy
3.5. Przemysł tytoniowy
3.6. Stopień upowszechnienia napędu mechanicznego
4. Rzemiosło
5. Przemiany w strukturze zatrudnienia
6. Konkluzje
Rozdział III . Przemiany w życiu gospodarczym nadbałtyckich miast portowych
po zjednoczeniu Rzeszy i w dobie protekcyjnej polityki celnej (1871–1894)
1. Warunki przemian
1.1. Tło okresu
1.2. Przemiany demograficzne
1.3. Rola państwa i burżuazji w procesie przemian
1.4. Rola banków
1.5. Rozwój połączeń kolejowych
1.6. Miasta portowe wobec rozwoju żeglugi śródlądowej
2. Zmiany w żegludze i handlu morskim
2.1. Inwestycje portowe
2.2. Armatorzy bałtyccy wobec przemian w żegludze morskiej
2.3. Rozwój handlu morskiego
3. Miasta portowe jako ośrodki produkcji przemysłowej
3.1. Warunki rozwoju
3.2. Przemysł stoczniowy i maszynowy
3.3. Przemysł chemiczny i cementowy
3.4. Przemysł rolno-spożywczy
3.5. Przemysł drzewny i papierniczy
3.6. Przemysł tytoniowy, konfekcyjny i lniarski
4. Struktura zatrudnienia
5. Konkluzje
Rozdział IV. Życie gospodarcze nadbałtyckich miast portowych w latach
1895–1914
1. Warunki przemian
1.1. Tło okresu
1.2. Przemiany demograficzne
1.3. Burżuazja wobec nowych koncepcji rozwoju gospodarczego
1.4. Banki
1.5. Zabiegi burżuazji o rozwój połączeń komunikacyjnych z zapleczem
2. Rozwój handlu i żeglugi
2.1. Inwestycje portowe
2.2. Przemiany w żegludze morskiej
2.3. Rozwój handlu morskiego
3. Miasta portowe jako ośrodki produkcji przemysłowej
3.1. Plan industrializacji G. Gosslera
3.2. Przemysł metalowo-maszynowy
3.3. Przemysł chemiczny i cementowy
3.4. Przemysł rolno-spożywczy
3.5. Przemysł drzewny i papierniczy
3.6. Przemysł tytoniowy i konfekcyjny
4. Przemiany w strukturze zatrudnienia
5. Konkluzje
Zakończenie
Bibliografia
Stosowane skróty
Spis map i rysunku
Spis tabel
Spis wykresów
Zusammenfassung