Rok wydania 2023
Problematyka związana z rodziną jest tematem często podejmowanym w całej twórczości Stefana Żeromskiego, zarówno beletrystycznej jak i niefikcjonalnej (listy i dzienniki). Efektem zainteresowania tą sferą życia jest bogata i zróżnicowana leksyka z pola tematycznego RODZINA występująca w tworzywie językowym prozy autora Popiołów. Pozyskany metodą ekscerpcji linearnej1 materiał słowny, liczący 1240 jednostek hasłowych, o frekwencji przekraczającej 16 tysięcy użyć, pochodzi, zgodnie z wymogami redakcyjnymi serii, z Dzieł (Powieści, Nowele i opowiadania, Dramaty, Dzienniki) Stefana Żeromskiego (Warszawa 1956–1970) w opracowaniu Stanisława Pigonia, z Dzienników tom odnaleziony pod redakcją Jerzego Kądzieli oraz z 6 tomów Listów Stefana Żeromskiego w opracowaniu Zdzisława Jerzego Adamczyka (Warszawa 2001–2010). Dwa odmienne pod względem literackim, warsztatowym i fikcjonalnym typy źródeł (proza artystyczna, diarystyka i epistolografia) dają wszechstronny ogląd realiów związanych z życiem rodzinnym, zarówno tych wykreowanych, literackich, jak i tych opartych na własnych, osobistych przeżyciach i doświadczeniach. Dzięki Listom oraz Dziennikom możemy poznać koleje losu pisarza (zwłaszcza słabo opisane lata młodości), koneksje rodzinne, a także jego osobiste poglądy dotyczące istoty rodziny i jej roli w życiu człowieka. Zapiski w Dziennikach oraz listy prywatne zawierają wiele cennych informacji na temat tego, jakim synem, mężem, ojcem był Żeromski, jaki był jego stosunek do własnej rodziny oraz bliższych i dalszych krewnych. Dane te są ważne nie tylko ze względu na wiedzę o trudnej drodze życiowej pisarza, która odcisnęła piętno na całym jego dorosłym życiu oraz miała wpływ na jego twórczość, ale także ze względu na możliwość poznania osobistych przemyśleń, komentarzy, spostrzeżeń autora w kwestii obyczajowości, zjawisk kulturowych dotyczących życia rodzinnego w czasach mu współczesnych.
Przedmiotem badań w niniejszym tomie Słownictwa pism Stefana Żeromskiego jest analiza semantyczna, stylistyczna i funkcjonalna leksyki z pola tematycznego RODZINA, występującej w całym dorobku twórczym Żeromskiego. Pozwoli to, zgodnie z koncepcją ogólną serii, na „przyjrzenie się przez pryzmat słownictwa właściwościom stylu artystycznego poszczególnych utworów oraz realiom opisanego w nich świata, a także zestawienie i porównanie słownictwa świata przedstawionego z jego pozaliterackimi funkcjami. Ujawni również dwojakie zakorzenienie słów: w języku polskim jako naturalnym środku komunikatywnym zbiorowości oraz w języku artystycznym – wyrażającym określoną epokę”.
Ze wstępu
I. Obraz rodziny, w której urodził się i dorastał Stefan Żeromski
1.1. Żeromski jako syn
1.1.1. Relacje z matką
1.1.2. Relacje z ojcem
1.2. Relacje z i innymi członkami rodziny
1.2.1. „Cioteczka” Helena
1.2.2. Siostra Bolesława
1.2.3. Macocha
1.3. Wspomnienia domu rodzinnego
II. Rodzina, którą stworzył Stefan Żeromski
2.1. Żeromski jako mąż
2.2. Żeromski jako ojciec
2.2.1. Relacje z synem
2.2.2. Relacje z córką
III. Środki językowo-stylistyczne w passusach poświęconych rodzinie
3.1. Leksyka nacechowana ekspresywnie
3.1.1. Nazwy motywowane słowotwórczo
3.1.2. Ekspresywizmy motywowane semantycznie
3.1.3. Leksyka o ekspresji implicytnej
3.1.4. Wartość ekspresywna przymiotników i przysłówków
3.1.5. Wartość ekspresywna zestawień i złożeń
3.1.6. Ekspresywność kontekstowa (utajona)
3.2. Leksyka potoczna
3.3. Cechy języka familijnego
3.4. Słownictwo o ograniczonym zasięgu funkcjonalno-stylistycznym
3.4.1. Indywidualizmy autorskie
3.4.2. Zapożyczenia cytatowe
3.4.3. Słownictwo gwarowe (lub stylizowane na gwarowe)
3.4.4. Graficzne i werbalne sygnały metatekstowe
3.5. Środki stylistyczne w profilowaniu motywu rodziny
3.5.1. Metafory
3.5.2. Epitety
3.5.3. Porównania
3.5.4. Powtórzenia
IV. Pole tematyczne rodzina
V. Dane statystyczne
Bibliografia
Wykaz wykorzystanych tekstów Stefana Żeromskiego i ich skrótów
Załączniki
Słownik
Założenia redakcyjne części słownikowej
Summary
