Rok wydania 2023
Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie ewolucji treści i znaczenia przysiąg składanych przez polskiego żołnierza, wygłaszanych według przygotowanej roty, jak i ślubowań formułowanych pod wpływem emocji w wyniku zaistniałej sytuacji. W opracowaniu poddano to zjawisko analizie, biorąc pod uwagę aspekty polityczne, historyczne i militarne.
Praca składa się z czterech rozdziałów – w pierwszym zwrócono uwagę, że już w okresie narodzin cywilizacji, za panowania babilońskiego króla Hammurabiego, odnoszono się do mocy przysięgi. Autor odwołał się do tak zamierzchłych czasów, aby wykazać, że pewne elementy przysiąg, wywodzące się ze starożytnych kultur i dotyczące znaczenia tego typu aktu czy pewnych elementów treści oraz ceremoniału, możemy odnaleźć w późniejszej tradycji europejskiej, w tym polskiej.
Trudno precyzyjnie określić horyzont czasowy prowadzonej tu analizy – początki dotyczą odległej przeszłości, a następnie okresu średniowiecza, kiedy to hołd wasala wobec seniora stanowił podstawę funkcjonowania systemu feudalnego. Zwrócono uwagę także na fenomen pasowania rycerskiego, podczas którego nie składano ślubowania, ale przyjmowano służbę, której podstawę tworzył honor rycerza. Współczesna przysięga wojskowa pojawiła się wraz z utworzeniem wojsk najemnych i zaciężnych, kiedy w Mandacie Jego Królewskiej Miłości Pana naszego miłościwego ku popisowi wszystkich służebnych, jezdnych i pieszych z 4 kwietnia 1525 roku, nakazano władzom wojskowym odebranie ślubowania wierności od wojska.
W kolejnych rozdziałach poddano analizie ewolucję polskiej przysięgi wojskowej, i związanego z nią ceremoniału, w okresie narastającego kryzysu w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, przedstawiono brzmienie rot przysiąg wojskowych oraz ewolucję ich treści w armii okresu Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego. W ostatnim rozdziale poddano analizie brzmienie przysiąg okresu powstań narodowych: listopadowego, krakowskiego, Wiosny Ludów i powstania styczniowego, które stanowi końcową cezurę czasową prowadzonej tu analizy. Zakończenie rozważań na tym wydarzeniu spowodowane jest tym, że temat polskiej przysięgi wojskowej w XX wieku znacznie częściej był analizowany w literaturze przedmiotu.
W niniejszej publikacji skupiono się również na przedstawieniu ceremonii przysiąg i roli niezwykle ważnych przedmiotów/symboli towarzyszących temu aktowi: chorągwiom, sztandarom czy proporcom, które swoją obecnością czyniły akt ślubowania bardziej uroczystym. Weksylia te, odgrywające tak ważną rolę w akcie złożenia przysięgi, stawały się symbolem budującym tożsamość danego oddziału, towarzysząc mu później zarówno w najważniejszych uroczystościach, jak i w walce.
Ze wstępu
Wstęp
Rozdział 1
Narodziny polskiej przysięgi wojskowej
Przysięga, zobowiązanie stare jak ludzka cywilizacja
Średniowieczne rycerskie zobowiązania i ceremonie
Pierwsze przysięgi w wojsku Rzeczypospolitej Obojga Narodów
Rozdział 2
Na drodze do upadku
Przysięga wojskowa w czasach saskich
Przysięga wojskowa w epoce stanisławowskiej
Rozdział 3
Na wierność obcym władcom
Dał nam przykład Bonaparte
Przysięga armii Królestwa Polskiego 1815–1830
Rozdział 4
Powstańcze przysięgi
Powstanie Listopadowe 1830 roku
Powstanie Krakowskie 1846 roku i Wiosna Ludów
Przysięgi Powstania Styczniowego 1863 roku
Zakończenie
Załączniki
Bibliografia
Streszczenie
Summary
