Rok wydania 2019
Niniejszy tom studiów został poświęcony językowi Trylogii i Krzyżaków, czyli najważniejszym powieściom historycznym w dorobku pisarskim Sienkiewicza. Wszechstronna analiza lingwistyczno-stylistyczna 11 tekstów objęła przede wszystkim środki świadczące o indywidualnych formach językowej ekspresji pisarza, w tym zwłaszcza leksykę i frazeologię oraz środki stylistyczne, w zakres badań włączono także semantyczno-wartościujące aspekty budowania przez pisarza świata przedstawionego powieści. Ważnym elementem podjętych badań była próba odtworzenia historyczno-lingwistycznej wiedzy Sienkiewicza na temat rzeczywistości geopolitycznej oraz językowej właściwej polszczyźnie i realiom doby staro- i średniopolskiej. Repertuar analizowanych zagadnień jest więc szeroki, obejmuje bowiem, prócz kwestii stricte lingwistycznych, także kreację różnych elementów świata przedstawionego powieści, zwłaszcza postaci literackich, wybranych realiów geopolitycznych, przyrodniczych i związanych z nimi wartości, postaw i uczuć.
Zamieszczone w pracy artykuły mojego autorstwa były publikowane w różnych miejscach – czasopismach i monografiach wieloautorskich, często o szerokiej tematyce, okazjonalnych, i rozproszonych (zob. notę bibliograficzną). Zebranie tych prac w jednym miejscu i ich uaktualnienie pod względem bibliograficznym, redakcyjnym, czasami stylistycznym, ułatwi badaczom i osobom zainteresowanym twórczością Sienkiewicza, a zwłaszcza jego powieściami historycznymi, dostęp do tych opracowań.
Z przedmowy
Trylogia
Językowe środki opisu konia w Trylogii
Efekty barwne i świetlne w kreacji scen batalistycznych w Trylogii
Językowa kreacja Dniepru w Ogniem i mieczem
Językowy obraz Kozaka w Ogniem i mieczem. Sposoby prezentacji przedstawicieli
społeczności kozackiej
Językowy obraz Kozaka w Ogniem i mieczem. Uwarunkowania geograficzne
1. Funkcja informacyjna
2. Funkcja ekspresywna
Postawa patriotyczna bohaterów powieści Pan Wołodyjowski
Krzyżacy
Językowa kreacja miłości
1. Obyczaje
2. Językowe sposoby okazywania i przeżywania uczuć
3. Przejawy erotyzmu w języku i zachowaniach bohaterów
4. Językowa kreacja kobiety
4.1. Charakterystyka wyglądu zewnętrznego
4.2. Cechy charakteru i umysłu
4.3. Rola i pozycja społeczna kobiety
Obraz Boga
Pole leksykalne walki orężnej
Zapożyczenia niemieckie
Słownik zapożyczeń niemieckich
Świat wartości swoich i obcych
1. Synonimiczne nazwy osobowe w funkcji wartościującej
2. Nazwy wartości i wyrażenia wartościujące
Podsumowanie
Nota bibliograficzna
Bibliografia
Wykaz skrótów stosowanych w pracy
Summary
Mapa szlaków bohaterów Ogniem i mieczem