Rok wydania 2020
Konsekwentnie rozwijana fenomenologia aktów prowadzi Maxa Schelera zarówno do aktualistycznego ujęcia osoby jako czynu, jak i do wykazania jej solidarnej natury. Towarzyszy temu próba odzyskania aksjologicznego wymiaru rzeczywistości, który nadaje kierunek procesualnej rzeczywistości, realizującej się dzięki solidarnej wspólnocie. Osoba zbiorowa za sprawą noetycznej dynamiki zdwajania aktów staje się żywym organizmem, za którego wzrost i upadek odpowiadamy my wszyscy. Na przestrzeni wieków ten żywy organizm rezonowania aktów oddaje najpełniej siłę i naturę samych dziejów, a także współtworzonej w czasie i ponad nim osoby zbiorowej. Scheler wydaje się uprzedzać swymi intuicjami zarówno szeroko dziś dyskutowaną problematykę intencjonalności kolektywnej oraz zbiorowej podmiotowości, jak i prace psychologii rozwoju (M. Tomasello), eksponując emocjonalny charakter wzajemnej odpowiedzialności i solidarności, także tej ponadgatunkowej.
„Człowiek musi znowu nauczyć się na nowo pojmować wielką niewidzialną, wzajemną solidarność wszelkich istot żywych w całokształcie życia, solidarność wszelkich istot duchowych w wieczystym duchu, jednocześnie zaś solidarność rozwoju świata (Weltprozesses) z kolejami losu (Werdeschicksal) ich najwyższej zasady oraz tejże zasady z rozwojem świata”.
M. Scheler, Człowiek w epoce zacierania się przeciwieństw, przeł. S. Czerniak
Rozdział I
Człowiek
Człowiek jako partner Boga
I. Modele antropologiczne i ich koncepcje ducha
II. Powrót ducha w antropologii filozoficznej Maxa Schelera
III. Proces inkarnowania świętości
Rozdział II
Wartości
Koncepcja tożsamości aksjologicznej
I. Aksjologiczna ontologia
II. Osoba: rdzeń aksjologicznej tożsamości
1. Aksjologiczny wzorzec
2. Świętość: źródło wartościowości
3. Indywiduacja konstytutywna: ordo amoris
III. Materialna etyka wartości
Aneks. Wstyd
1. Istotowa analiza uczucia wstydu: wstyd a uczucia pokrewne
2. Wstyd jako uczucie wydobywające duchowe istnienie człowieka
3. Intencjonalność wstydu
4. Wstyd a skrucha
Rozdział III
Emocje
Hermeneutyka uczuć
I. Wiedza jako aktywny stosunek bytowy
II. Uczestnictwo w bycie innego człowieka
III. Ontologiczne podstawy rozumienia
1. Spostrzeżenie innego człowieka
2. Doświadczenie Innego jako współdokonywanie aktów osobowych
3. Hermeneutyczne idole
Rozdział IV
Wspólnota
Paradygmaty konstytuowania się wspólnoty: egologiczny, pozaegologiczny, relacyjny
I. Edmund Husserl: wczuwające od-obecnienie ego drogą do wspólnoty
II. Martin Buber: uobecnienie się Ty kamieniem węgielnym wspólnoty
III. Max Scheler: relacyjna „teoria wszystkich w ogóle możliwych społecznych istotności”
1. Osoba intymna a osoba społeczna
2. Formy współbycia wspólnotowego
3. Wspólnoty osobowe kołem napędowym procesu solidaryzacji
Rozdział V
Świętość
Fenomenologia aktowego zjednoczenia
I. Rekonstrukcja Schelerowskiej fenomenologii religii
1. Charakterystyka aktów religijnych (Sinnlogik der religiösen Akte)
2. Czy Bóg istnieje?
II. Mistyka aktowego zjednoczenia
1. Jedność w ramach wspólnego odczuwania (Unmittelbares Mitfühlen)
2. Jedność w ramach aktowego zjednoczenia
Zakończenie
Odcienie solidarności
Bibliografia
Summary