Rok wydania 2015
Tematyka niniejszej publikacji koncentruje się wokół zagadnień związanych
z realizacją w mowie zaburzonej (porównawczo także w mowie niezaburzonej)
cechy dystynktywnej [+dźwięczność]. Cecha ta różnicuje opozycyjne klasy
dźwięcznych i bezdźwięcznych fonemów obstruentalnych tworzących w polskim
systemie fonologicznym kategorię dźwięczności, która fonologicznie jest nieistotna
w realizacjach fonemów samogłoskowych i półotwartych. Zaburzenia w realizacji
dźwięczności w polskiej logopedii nazywa się m o w ą b e z d ź w i ę c z n ą
lub w y m o w ą b e z d ź w i ę c z n ą . Dla nieuwarunkowanych neutralizacją
opozycji dźwięczności zniekształceń dźwiękowych realizacji dźwięcznych fonemów
obstruentalnych w postaci ich bezdźwięcznych zamiast dźwięcznych realizacji
przyjęłam funkcjonujący w literaturze przedmiotu termin d e s o n o r y z a c j a .
Rozdział 1. Podstawy teoretyczne badań własnych
1.1. Wprowadzenie
1.2. Spółgłoski obstruentalne w językach świata i współczesnej polszczyźnie
1.3. Percepcja i realizacja kontrastu ±dźwięczność w ontogenezie języka
1.4. Mowa bezdźwięczna w rodzimej literaturze przedmiotu
1.5. Uzasadnienie podjęcia tematu i zakresu badań
1.6. Deskrypcja w logopedii
1.7. Analiza artykulacyjna
1.8. Analiza akustyczna sygnału mowy
1.8.1. Sygnał mowy
1.8.1.1. Analiza oscylograficzna sygnału mowy
1.8.1.2. Analiza spektrograficzna sygnału mowy
1.8.2. Ogólna charakterystyka przebiegu bezdźwięcznych i dźwięcznych spółgłosek
obstruentalnych w zapisie oscylograficznym i spektrograficznym
1.8.2.1. Spółgłoski zwarto-wybuchowe
1.8.2.2. Spółgłoski trące
1.8.2.3. Spółgłoski zwarto-trące
1.9. Dźwięczność i bezdźwięczność
1.10. Iloczas
1.11. Parametr VOT
1.12. Polskojęzyczne badania akustyczne sygnału mowy mówców dorosłych
i dziecięcych
1.13. Analiza audytywna sygnału mowy
1.13.1. Transkrypcja sygnału mowy
1.13.2. Pary minimalne
Rozdział 2. Zagadnienia metodologiczne pracy
2.1. Przedmiot, cele, główne i szczegółowe problemy badań
2.2. Badanie wymowy
2.3. Materiał leksykalny i zastosowane narzędzia badawcze
2.4. Procedura uzyskania materiału leksykalnego i rejestracja sygnału mowy
2.5. Parametryzacja sygnału mowy
2.5.1. Pomiar parametru VOT w nagłosowych realizacjach bezdźwięcznych
i dźwięcznych fonemów zwarto-wybuchowych
2.5.2. Pomiar iloczasu segmentu zwarcia bezdźwięcznych i dźwięcznych fonemów
zwarto-wybuchowych w śródgłosie wyrazów
2.5.3. Pomiar iloczasu realizacji bezdźwięcznych i dźwięcznych fonemów trących
w nagłosie i w śródgłosie wyrazów
2.5.4. Pomiar iloczasu realizacji bezdźwięcznych i dźwięcznych fonemów
zwarto-trących w nagłosie i w śródgłosie wyrazów
2.6. Analiza audytywna sygnału mowy
2.7. Metody statystyczne
2.8. Ogólna charakterystyka grup badawczych
Rozdział 3. Wyniki
3.1. Wyniki artykulacyjnej analizy realizacji fonemów spółgłoskowych
3.1.1. Fonemy obstruentalne
3.1.1.1. Fonemy zwarto-wybuchowe
3.1.1.2. Fonemy trące
3.1.1.3. Fonemy zwarto-trące
3.1.1.4. Bezdźwięczne obstruenty a inne fonemy spółgłoskowe w wymowie dzieci
z desonoryzacją
3.2. Wyniki akustycznej analizy sygnału mowy dzieci z desonoryzacją i dzieci
z wymową prawidłową
3.2.1. Liczebność próbek sygnału mowy do analizy akustycznej
3.2.2. Pomiary parametru VOT w nagłosowych realizacjach fonemów
zwarto-wybuchowych
3.2.2.1. Wyniki pomiarów parametru VOT w realizacjach bezdźwięcznych fonemów
zwarto-wybuchowych /p/, /t/, /k/
3.2.2.2. Wyniki pomiarów parametru VOT w realizacjach bezdźwięcznych fonemów
zwarto-wybuchowych w kontekście następującej samogłoski
3.2.2.3. Wyniki pomiarów parametru VOT w realizacjach dźwięcznych fonemów
zwarto-wybuchowych /b/, /d/, /ɡ/
3.2.2.4. Wyniki pomiarów parametru VOT w realizacjach dźwięcznych fonemów
zwarto-wybuchowych /b/, /d/, /ɡ/ w kontekście następującej samogłoski
3.2.2.5. Analiza porównawcza wartości parametru VOT w realizacjach
bezdźwięcznych i dźwięcznych fonemów zwarto-wybuchowych
3.2.2.6. Typy realizacji dźwięczności w nagłosowych realizacjach
fonemów /b/, /d/, /ɡ/
3.2.2.7. Typy realizacji dźwięczności w nagłosowych realizacjach
fonemów /b/, /d/, /ɡ/ a wiek
3.2.3. Iloczas segmentu zwarcia fonemów zwarto-wybuchowych
w śródgłosie wyrazów
3.2.3.1. Pomiary segmentu zwarcia fonemów zwarto-wybuchowych
w śródgłosie wyrazów
3.2.3.2. Wyniki pomiarów iloczasu segmentu zwarcia bezdźwięcznych
fonemów zwarto-wybuchowych w śródgłosie wyrazów
3.2.3.3. Wyniki pomiarów iloczasu segmentu zwarcia dźwięcznych
fonemów zwarto-wybuchowych
3.2.3.4. Typy realizacji dźwięczności w interwokalicznym segmencie zwarcia
dźwięcznych fonemów zwarto-wybuchowych
3.2.3.5. Analiza porównawcza realizacji segmentu zwarcia bezdźwięcznych
i dźwięcznych fonemów zwarto-wybuchowych w śródgłosie wyrazów
w grupie z desonoryzacją
3.2.4. Iloczas głoskowych realizacji bezdźwięcznych i dźwięcznych fonemów trących
3.2.4.1. Pomiary realizacji bezdźwięcznych i dźwięcznych fonemów trących
3.2.4.2. Wyniki pomiarów iloczasu realizacji bezdźwięcznych fonemów
trących /f/, /s/, /ɕ/ oraz /ʃ/
3.2.4.3. Analiza porównawcza iloczasu realizacji bezdźwięcznych fonemów
trących /f/, /s/, /ɕ/ oraz /ʃ/ w nagłosie i w śródgłosie wyrazów
3.2.4.4. Iloczas realizacji bezdźwięcznych fonemów trących /f/, /s/, /ɕ/ oraz /ʃ/
w odniesieniu do badań polskojęzycznych i do wieku badanych
3.2.4.5. Wyniki pomiarów iloczasu realizacji dźwięcznych fonemów
trących /v/, /z/, /ʑ/ oraz /ʒ/
3.2.4.6. Iloczas realizacji dźwięcznych fonemów trących /v/, /z/, /ʑ/ oraz /ʒ/
w nagłosie i w śródgłosie wyrazów
3.2.4.7. Typy realizacji dźwięczności w głoskowych realizacjach dźwięcznych
fonemów trących
3.2.4.8. Iloczas realizacji dźwięcznych fonemów trących /v/, /z/, /ʑ/ oraz /ʒ/
w odniesieniu do dotychczasowych badań polskojęzycznych i do wieku badanych
3.2.4.9. Analiza porównawcza realizacji par bezdźwięcznych
i dźwięcznych fonemów trących
3.2.5. Iloczas realizacji bezdźwięcznych i dźwięcznych fonemów zwarto-trących
3.2.5.1. Pomiary realizacji bezdźwięcznych i dźwięcznych fonemów zwarto-trących
3.2.5.2. Iloczas realizacji bezdźwięcznych i dźwięcznych fonemów
zwarto-trących /ʦ/ oraz /ʣ/ w śródgłosie wyrazów
3.2.5.3. Iloczas realizacji bezdźwięcznych i dźwięcznych fonemów zwarto-trących /ʧ/
oraz /ʤ/ w nagłosie wyrazów
3.2.5.4. Iloczas głoskowych realizacji fonemów zwarto-trących /ʨ/ oraz /ʥ/
3.2.5.4.1. Iloczas głoskowych realizacji fonemów /ʨ/ oraz /ʥ/ w nagłosie wyrazów
3.2.5.4.2. Iloczas głoskowych realizacji fonemów /ʨ/ oraz /ʥ/ w śródgłosie wyrazów
3.2.5.5. Typy realizacji dźwięczności w głoskowych realizacjach dźwięcznych
fonemów zwarto-trących /dz/, /ʤ/ oraz /ʥ/
3.2.6. Wyniki indywidualne analizy akustycznej sygnału mowy dzieci z desonoryzacją
3.2.7. Dyskusja
3.2.7.1. Fonemy zwarto-wybuchowe i parametr VOT
3.2.7.2. Fonemy zwarto-wybuchowe w śródgłosie wyrazów
3.2.7.3. Fonemy trące
3.2.7.4. Fonemy zwarto-trące
3.3. Wyniki audytywnej analizy sygnału mowy dzieci z desonoryzacją i ich omówienie
3.3.1. Wyniki testów odsłuchowych mowy wyrazowej dzieci z desonoryzacją
(transkrypcja fonematyczna)
3.3.2. Wyniki testów odsłuchowych zrozumiałości wyrazowej mowy dzieci
z desonoryzacją (transkrypcja ortograficzna)
Rozdział 4. Podsumowanie
4.1. Analiza artykulacyjna
4.2 Analiza akustyczna
4.2.1. Parametr VOT oraz iloczas głoskowych realizacji fonemów obstruentalnych
i ich segmentów w sygnale mowy dzieci z desonoryzacją i dzieci
z prawidłową wymową
4.2.2. Realizacje bezdźwięczne fonemów dźwięcznych vs. realizacje fonemów
bezdźwięcznych
4.2.3. Typy realizacji dźwięczności
4.3. Analiza audytywna sygnału mowy dzieci z desonoryzacją
4.4. Wnioski
Aneks
Spis tabel
Spis rycin
Bibliografia
Summary
